Barthes på kakespråket
Det er mykje som kan verta litt enklare om ein berre får lesa det på eit meir nært språk, så her kjem Barthes på kakespråket! (Men først på ein bittelitt meir teoretisk så dersom du berre vil ha Barthes sin teori på kakemåten: Hopp over første avsnitt.)
I litteraturteorien – berre for å begynne på den tunge måten – meiner ein del teoretikarar at alt som er produsert av tekst i dag står i samanheng med andre tekstar. Forkynnaren i Bibelen ville nok vore nokså samd i dette, han seier at det ikkje skjer noko nytt under sola. Alt skjer bare om att, kanskje på ein litt ny måte. Barthes, som er ein av dei viktigaste teoretikarane på dette området skreiv at «Hver tekst er en intertekst; andre tekster er tilstede i den, på forskjellige nivåer, og i mer eller mindre gjenkjennelige former. Dette er tekster fra fortidens kultur eller fra samtidens; all tekst er en ny vev av forgangne sitater.»
«Hver tekst er en intertekst; andre tekster er tilstede i den.»
Dette betyr mellom anna at så fort du har lese ein tekst, eller blitt offer for høgtlesing på sengekanten som liten, så har du tankar om korleis ein tekst kan vera, bør vera eller ikkje bør vera. Dette vil visast i dei tekstane du seiare skal skriva.
Og her kjem kakene inn i biletet. For akkurat (eller i alle fall nesten) på same måte som ein konkret tekst meir eller mindre bevisst byggjer på andre tekstar som er skrivne før, vil ei kakeoppskrift baserast på oppskrifter som er laga før. Det er så godt som komplett umogleg å finna opp ei heilt, heilt, heilt ny oppskrift som ikkje er inspirert av andre kakeoppskrifter. Det er nettopp difor det oppstår kakenamn som til dømes «Christmas style Pure Vanilla Cake with Vanilla Bean Frosting» eller «Chololate coverede crunchy hazelnut/almond cookies».
Det er så godt som komplett umogleg å finna opp ei heilt, heilt, heilt ny oppskrift som ikkje er inspirert av andre kakeoppskrifter.
Tenk på sjokoladekaker, til dømes. Det finst enormt mange ulike oppskrifter på sjokoladekaker. (Min favoritt er forresten Digg sjokolangpanne på detsøteliv.no.) Men alle sjokoladekaker har meir eller mindre noko til felles med kvarandre. For det første er det nå sjokoladen, helst i kakaoform eller i sjokoladeform. Så er det eitt eller anna som gjer at kaka kan heva litt gjerne. Ofte er det kveitemjøl og smør også. Men så er det litt mindre mjøl i nokon kaker, og litt meir i andre. Litt meir smør i nokon, litt meir i andre. Litt meir sjokolade i nokon, litt meir i andre. Kanskje er det ein hemmeleg ingrediens i kaka som gjer at ho skil seg ekstra ut, litt kanel eller chili til dømes. Slike variasjonar, små eller store, gjer at kakene ikkje blir dei same sjølv om dei inneheld ein del av dei same ingrediensane.
Dersom Barthes hadde vore ein kakeelskar, slik som til dømes Marie Antoinette har fått eit visst ord på seg for å vera, så hadde teorien vore enklare for oss kakefolk: Kvar kakeoppskrift har mykje av den same basisen som andre kaker. Delar av andre kakeoppskrifter er til stades i den, men sidan ingrediensane og samansetningane og framgangsmåten er nokså ulik, er det ikkje alltid vi kan kjenna dei att. Dette er kakeoppskrifter som er både gamle og nye; alle nye kakeoppskrifter er ein miks av gamle kakeoppskrifter.
Bon appétit!